Gisteravond creëerde Jörg Tolke voor ons bij Bildung Platform Nijmegen een Open Space op de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Doel van de avond: samen tot een set thema’s komen waar we ons in groepjes de komende 20 dagen met hart en ziel aan zullen committeren, om een volgend spetterend try-out programma neer te zetten. Iedere keer weer word ik verrast te zien bij hoeveel mensen ‘dit’ leeft. Ook gisteravond was de opkomst weer fantastisch! Zoveel nieuwe gezichten, een hele diverse groep mensen, vol energie om een ruimte voor persoonsvorming te creëren. Voor zichzelf en voor anderen! Veel van hen zijn daar zelf al op allerlei manieren mee bezig. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik deze mensen mag ontmoeten. Zoals Marianne van den Assem gisteravond zo mooi verwoorde “We moeten iets met die pijn in het onderwijs”. Dat raakte me diep, want die pijn is precies wat me na altijd zeurderig aanwezig te zijn geweest, “vlak voor de streep” uit het onderwijs heeft geslagen. Me kopje onder heeft geduwd, me vaak alleen heeft laten voelen, maar met de energie van deze mensen om me heen lijkt te transformeren naar een positieve en optimistische kracht voorwaarts! Dat maakt de pijn een heel stuk dragelijker.
De avond werd opgedeeld in drie rondes, waar op verschillende plekken in kleine groepjes gesproken werd over thema’s die mensen zelf ingebracht hadden. Nu ik me zo af had gesloten voor deze ‘pijn in het onderwijs’ duurde het even voordat ik geland was. Jürg vroeg ons een thema in te brengen waar je in ieder geval voor vanavond commitment voor voelde en vervolgens kort te pitchen waarom het thema er volgens jou toe doet. Ik ‘wist’ welke thema’s er voor mij toe doen, ik had niet kunnen kiezen; kwetsbaarheid, spelen, identiteit en loopbaan, tragic gap (zoek maar eens op ;)), weerbaarheid, mindfulness, etc. etc. Maar ik kon er niet bij! Ik ‘voelde’ het niet. Ik had het wel op kunnen schrijven maar had het gevoel niet uit te kunnen leggen waarom het er voor mij toe doet; ander belangrijk thema ‘naar binnen keren’: het zelf als kompas. Naar mijn idee het grootste probleem in het onderwijs, de impliciete, maar o zo sterke boodschap, dat jij er niet zo zeer toe doet “kijk naar buiten, naar de docent, de toets, het protocol, je functie-eisen, de wetenschap, noem maar op”. Aan die boodschap heb ik gelukkig nooit echt een boodschap gehad, ik wíl naar binnen kijken, ik vind dat míjn binnen en jóuw binnen er toe doen. Maar met al dat oefenen in naar buiten kijken ben ik het naar binnen kijken stiekem toch wel heel erg verleerd.. Ik weet gewoon niet meer hoe het moet!
Ik gaf me over aan mijn (hopelijk tijdelijke) onvermogen en hoopte erop dat de dingen wel op zijn plek zouden vallen. En dat was het geval! Het eerste thema dat er voor mij uitsprong was ‘liefde’. Ik wist op dat moment niet eens zo goed waarom. Als ik er over nadacht vond ik het gezien mijn persoonlijke omstandigheden helemaal niet zo’n goed idee, maar ik was al blij dat er iets van gevoel op de radar kwam, dus besloot ik daar op in te gaan. Liefde is zo’n begrip waar ik nooit echt veel over heb nagedacht. Als in, niet in die woorden. Ik heb er heel veel over nagedacht, maar besefte me niet dat het ‘liefde’ was waar ik over nadacht. Tijdens ons gesprek kwam ik erachter dat liefde eigenlijk een enorme rol speelt in de ideeën die ik heb over onderwijs. Na een heel gesprek te hebben gehad over romantische liefde, sloot Jürg namelijk bij ons aan met de vraag: wat ís liefde eigenlijk? En zo kwamen we tot een diepere discussie. Liefde tussen ouders en kind, liefde voor de mens, het dier, de wereld, in het algemeen, het verschil tussen liefde en verliefd, wat heeft liefde te maken met toe-eigenen en zelfbeschikking en is het onderwijs eigenlijk liefdevol?
Het thema dat in de tweede ronde duidelijk direct mijn voorkeur had was ‘dromen’! Dromen associeer ik heel sterk met ‘naar binnen kijken’ of misschien beter gezegd ‘van binnenuit kijken’. Niet kijken met je ogen, maar kijken met je gevoel, kijken met je hart. Kleuren laten ontstaan in wat je voor je ziet. Je laten raken en je aangetrokken voelen. We kunnen ons natuurlijk afvragen of dromen goed voor je is. Ik zeg wel dat dromen ‘naar binnen kijken’ is, maar dromen kan ook een vlucht zijn van het binnenste. Een ontevredenheid met je staat van zijn zoals die nu is. Een vlucht naar een wereld waar alles beter is. Maar vaak voelt het juist ook als een aantrekkingskracht naar het binnenste, iets wat we in onszelf opgemerkt hebben, iets wat altijd leeft en waar we ons aan over willen geven. Een drive waar je je door durft te laten leiden, onafhankelijk van wat het je brengt. Ups en downs, successen, falen en teleurstellingen. Wat doet het onderwijs met onze dromen? Is er ruimte voor of juist niet? Kan het ons helpen onze dromen te realiseren of juist om te gaan met de ‘harde realiteit’
Het laatste thema betrof ‘rationaliteit versus gevoel’, misschien wel het overkoepelende thema van mijn ervaring deze avond. In twee opzichten. Inhoudelijk, de onderwerpen die ik heb gekozen spreken me aan omdat ik dat gevoelsleven, en het subjectieve, niet alleen voor mezelf wil onderzoeken, maar vooral ook omdat het onderwijs hier naar mijn idee erg tekort schiet. En ten tweede de kracht die de avond op mij uitoefende, me uit mijn overdenkende hoofd trok, en daarmee ruimte creëerde om mét hoofd en hart in het hier en nu te zijn. Zo’n moment waarop je jezelf erop betrapt je niet bewust te zijn van jezelf of hoe anderen je zien, omdat je volledig samenvalt met jezelf, neergedaald vanuit de bovenkamer. Hoe zit het met rationaliteit en gevoel in het onderwijs? Wat betekent het onderwijs op dit vlak voor onze persoonsvorming? Wat leren we allemaal over rationaliteit en gevoel? En hoe ontwikkelen onze rationele en emotionele instrumenten zich? Hoe verhouden ze zich tot elkaar? En hoe hebben ze invloed op elkaar?
Honderden vragen die we de komende weken verder gaan verkennen met de werkgroep waarin we de thema’s ‘rationaliteit versus gevoel’, ‘dromen’, ‘kritisch denken’ en ‘mindset’ op één hoop hebben gegooid, met het idee dat deze íets met elkaar te maken hebben. Iets wat van cruciaal belang is voor onze persoonlijke en daarmee maatschappelijke ontwikkeling, iets waar het onderwijs in tekort schiet, iets waarvoor wij 25 februari een plekje hebben gecreëerd in het komende try-out programma van Bildung Platform Nijmegen!
